W ostatnich dniach sporo mówi się o strajku, obowiązkach i uprawnieniach osób strajkujących. Wśród wymienianych poglądów pojawił się taki, iż pracownik musi być obecny w zakładzie pracy podczas trwania strajku, a nawet, iż w przypadku niepojawienia się w zakładzie pracy grozi mu rozwiązanie stosunku pracy z powodu „porzucenia pracy”? Jak jest w rzeczywistości?

Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych z dnia 23 maja 1991 r. (Dz.U. Nr 55, poz. 236 z późn. zm.) strajk polega na zbiorowym powstrzymywaniu się pracowników od wykonywania pracy.

Ustawa nie wskazuje natomiast czy pracownik strajkujący musi być obecny w zakładzie pracy. W ustawie wskazane zostały jedynie podstawowe zasady: tj. dobrowolność udziału w strajku (art. 18), zakaz ograniczania kierownika zakładu pracy w wykonywaniu obowiązków i uprawnień względem osób niebiorących udziału w strajku (art. 21 ust. 1), oraz zasada, iż udział pracownika w strajku zorganizowanym zgodnie z przepisami ustawy nie stanowi naruszenia obowiązków pracowniczych (art. 23 ust. 1). Przypomnieć należy także, iż co do zasady pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia za czas udziału w strajku (art. 23 ust. 2).

Czy w takim razie pracownik musi być obecny w pracy w trakcie trwania strajku? Uważam, że nie, jednak pod warunkiem, iż określi wobec pracodawcy, że bierze udział w strajku (np. poprzez podpisanie listy osób strajkujących w danym dniu).

Jak trafnie wskazano w literaturze:

Udział w strajku uchyla konieczność ewidencjonowania czasu pracy, potwierdzania obecności w pracy oraz obowiązek stawienia się do pracy w miejscu wskazanym przez pracodawcę. (J. Żołyński: Ustawa o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Komentarz. Wzory pism. LEX).

Uważam natomiast, iż pracownik powinien jasno określić wobec pracodawcy czy bierze udział w strajku, tj. że nie wykonuje pracy z tej właśnie przyczyny. W takim bowiem przypadku pracodawca nie może zarzucić mu naruszenia jego obowiązków pracowniczych (vide art. 23 ust. 1 ustawy). Jeśli bowiem nie pojawi się w pracy bez zamanifestowania udziału w strajku, pracodawca może przyjąć, iż jest to nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy.

Za nieusprawiedliwiony i nieznajdujący oparcia w przepisach prawa uznaję natomiast pogląd, iż pracownik powinien stosować się do poleceń komitetu strajkowego i np. pozostawać w zakładzie pracy tak długo jak wymaga tego komitet strajkowy. Chciałbym bowiem wyraźnie podkreślić, iż strajk nie powoduje, iż komitet strajkowy przejmuje władcze uprawnienia pracodawcy wobec pracowników. Z żadnego przepisu prawa nie wynika obowiązek wypełniania przez pracowników poleceń osób kierujących strajkiem.

Jeśli pracownik wykaże wobec pracodawcy iż bierze udział w strajku (np. podpisze listę osób strajkujących), wówczas nie można mu także zarzucić naruszenia obowiązku obecności w pracy.