Pracownik nie zawsze jest „słabszą” stroną stosunku pracy. Przekonał się o tym niejeden menadżer czy pracodawca. Niesłuszne oskarżenia, rozsiewane plotki potrafią skutecznie zniszczyć budowany przez lata wizerunek. Dzisiaj parę słów na temat tego jak się bronić przed takimi działaniami.

Granice usprawiedliwionej krytyki

Nie wszystkie decyzje pracodawcy muszą się podobać pracownikom – to truizm ale także ważny punkt wyjścia. Pracodawca musi być bowiem przygotowany na to, iż pracownicy będą okazywać swoje niezadowolenie. Istotne jest jednak wytyczenie granicy pomiędzy usprawiedliwionymi uwagami – czyli dozwoloną krytyką, a wyszydzaniem czy ośmieszaniem pracodawcy.

Sąd Najwyższy wyjaśnił tą kwestię w jednym z nowszych orzeczeń, w następujący sposób:

Dozwolona krytyka” musi cechować się rzeczowością, rzetelnością, adekwatnością do konkretnych okoliczności faktycznych oraz odpowiednią formą. Podstawową cechą dozwolonej krytyki jest „dobra wiara” pracownika, czyli jego subiektywne przekonanie, że opiera krytykę na faktach zgodnych z prawdą (tak: wyrok SN z dnia 9 marca 2022 r. sygn. akt: III PSKP 62/21).

Innymi słowy, niedozwolona będzie krytyka:

• wulgarna,
• nadmierna czylli nieadekwatna;
• przekazywana w nieodpowiedniej formie (np. zamiast do przedstawicieli pracodawcy, kierowana do otwartego grona odbiorców w social media);
• oparta na nieprawdziwych informacjach.

W innym z wyroków Sąd Najwyższy wskazał wprost, że: używanie określeń uwłaczających czci i godności współpracowników stanowi naruszenie podstawowego obowiązku pracownika i może uzasadniać rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (art. 100 § 2 pkt 6 w związku z art. 52 § 1 pkt 1 KP – tj. tzw. „dyscyplinarnego zwolnienia”. (Tak: wyrok SN z dnia  7 stycznia 2014 r. sygn. akt: I PK 150/13).

Pracownik powinien więc zachować odpowiedni takt i umiar zarówno w krytyce pracodawcy jak i reprezentujących go osób. Obowiązkiem każdego pracownika jest przestrzeganie zasad współżycia społecznego (wprost wskazuje na to art. 100 § 2 pkt 6 Kodeksu pracy). Sankcją za naruszanie tego obowiązku może być nawet rozwiązanie umowy o pracę, w tym rozwiązanie umowy z winy pracownika.

Fałszywe opinie / plotki i oskarżenia – jak reagować?

Dobre imię stanowi dobro osobiste podlegające ochronie na gruncie Kodeksu cywilnego. Nie ma natomiast wątpliwości, że rozsiewanie fałszywych oskarżeń, opinii czy plotek, może zaszkodzić postrzeganiu danej osoby a więc właśnie naruszyć dobre imię. W takiej sytuacji jednym z rozwiązań jest wystąpienie przeciwko sprawcy z pozwem o naruszenie dóbr osobistych.

O szczególnej sytuacji dotyczącej niesłusznego oskarżenia o mobbing przeczytasz tutaj: Kariera zniszczona przez fałszywe oskarżenie o mobbing?

Warto zwrócić uwagę, iż nieusprawiedliwiona krytyka / fałszywe oskarżenia / czy szkalujące opinie mogą być udziałem nie tylko pracodawcy ale także organizacji związkowej. Takie działania mogą narazić renomę pracodawcy ale pracodawca również może w takich sytuacjach reagować, np. żądając opublikowania przeprosin lub zapłaty zadośćuczynienia.

W orzecznictwie możemy znaleźć stwierdzenie, iż niewątpliwie dobra osobiste są także atrybutem osób prawnych i również podlegają w tym zakresie odpowiedniej ochronie. Formułowanie w stosunku do takiego podmiotu zarzutów nieuczciwości w związku z tym, naruszyć jego dobre imię. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. (Tak: wyrok SO w Gdańsku z dnia 3 października 2018 r. sygn. akt: I C 1119/17).

Zarówno osoba prawna jak i osoba fizyczna (np. pokrzywdzony menadżer) mogą żądać ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia:

• dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie.

• zapłaciła odpowiednią kwotę zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaciła odpowiednią sumę pieniężną na wskazany cel społeczny.

• Ponadto, jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia.

Kiedy krytyka przeradza się w groźbę

Niekiedy zdarza się, iż od niesłusznego oskarżenia sprawca przechodzi do groźby. Warto wiedzieć, iż jest to przestępstwo, któe podlega ściganiu na gruncie prawno-karnym.

Zgodnie z art. 190 Kodeksu karnego: § 1. Kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego a więc aby „uruchomić” działanie prokuratury wymagane jest złożenie odpowiedniego wniosku przez osobę która jest ofiarą groźby. W praktyce nic nie stoi na przeszkodzie aby w rażących sytuacjach połączyć zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa z jednoczesnym pozwem o ochronę dóbr osobistych.

Pomagam pracodawcom oraz menadżerom od wielu lat. Wiem, że każda sprawa wymaga indywidualnego podejścia. Chcesz zasięgnąć mojej porady? Zachęcam do kontaktu ze mną. W tym celu kliknij >>> tutaj.