W kolejnej części poradnika skupię się na opisaniu roszczeń, które przysługują pracownikowi z tytułu mobbingu. Przede wszystkim należy jednak pamiętać, że to pracownik będzie zmuszony do udowodnienia swojego roszczenia.

Zgodnie bowiem z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2006 r. (sygn. II PK 112/06) przesłanki zaistnienia mobbingu

według ogólnych reguł dowodowych (art. 6 KC) – winny być wykazane przez pracownika, który z tego faktu wywodzi skutki prawne.

W praktyce sądy restrykcyjnie oceniają dowody przedstawiane na poparcie mobbingu. Dlatego warto upewnić się, że możemy wskazać świadków oraz inne dowody (np. nagrania video, fotografie, listy pracodawcy w której zastrasza ofiarę), które ukażą bezprawne działanie pracodawcy oraz potwierdzą jego długotrwałość.
Sądy z reguły oddalają dowody, które nie zmierzają wprost do wykazania mobbingu w jego oczywistej postaci.
Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z 22 października 2005 r. (sygn. III APa 60/2005) aprobująco wypowiedział się o oddaleniu przez Sąd I instancji dowodu z zestawienia zmian personalnych u pracodawcy. W innym orzeczeniu (w mojej ocenie bardzo kontrowersyjnym), Sąd Apelacyjny w Gdańsku kilkukrotnie zgadza się z Sądem I instancji, który oddalił dowody: z nagrań na płycie CD ponieważ nie wiadomo, w jakich okolicznościach odbyła się ta rozmowa, a w szczególności, czy miała ona miejsce w czasie i w miejscu pracy oraz wobec osób trzecich, oraz z zeznań świadków, którzy opowiadali o innym nagraniu, na którym widać było męża pozwanej krzyczącego na powoda i używającego arabskich przekleństw, niemniej jednak z zeznań tych nie wynika, kiedy i w jakich okolicznościach doszło do takiej sytuacji. (Sąd Apelacyjny w Gdańsku, orzeczenie z 4 lipca 2013 sygn. III APa 12/13).

1. Zadośćuczynienie za rozstrój zdrowia

W myśl przepisu art. 94³ § 3 KP Pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

W literaturze trafnie wskazywane jest, iż owo zadośćuczynienie powinno być rozumiane jako kompensata wszystkich uzasadnionych krzywd pracownika. W zakresie zadośćuczynienia, może miesić się zwrot niezbędnych wydatków na leczenie (psycholog, terapeuta itp.), a czasami również np. renta z tytułu niezdolności do pracy, bądź pokrycie kosztów przekwalifikowania się pracownika (por. A. Sobczyk (red.), Kodeks pracy. Komentarz do art. 94³, Warszawa 2014).
Należy jednak mieć na względzie, iż sensem zadośćuczynienia jest wyrównanie krzywd, a nie wzbogacenie się pracownika (tak też SN w wyroku z 29.3.2007 r., sygn. II PK 228/06), górną granicą roszczenia stanowi więc zdrowy rozsądek.

Z orzecznictwa należy zacytować, iż zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 7 maja 2009 r. (sygn. III PK 2/09):

(…) prawo do zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę służy pracownikowi od pracodawcy pod warunkiem doznania rozstroju zdrowia kwalifikowanego w kategoriach medycznych. Nie jest w tym przypadku wystarczające wykazanie następstw w sferze psychicznej poszkodowanego, takich jak uczucie smutku, przygnębienia, żalu i innych negatywnych emocji, czy też jak stanowi art. 448 KC – naruszenia dobra osobistego. Dlatego roszczenie ofiary mobbingu o zadośćuczynienie krzywdzie na podstawie art. 94³ § 3 KP aktualizuje się wyłącznie w sytuacji, gdy zostanie udowodniony skutek w postaci rozstroju zdrowia.

2. Odszkodowanie z powodu rozwiązania umowy w związku z mobbingiem

Wysokość odszkodowania

Wina pracodawcy

Co oprócz kodeksu pracy

Na koniec warto wskazać bardzo pomocne orzeczenie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu. Zgodnie z jego tezą:

w przypadku, gdyby brakowało podstaw prawnych do zasądzenia na podstawie art. 94³ KP zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę wywołaną mobbingiem, możliwe jest nadal dochodzenie zadośćuczynienia za stosowanie mobbingu, który nie wywołał rozstroju zdrowia albo za naruszenie jego dóbr osobistych (por. wyr. SA w Wrocławiu z 1.3.2012 r., III APA 52/11, niepubl.).

Kończąc, chciałbym podkreślić, że roszczenia związane z mobbingiem powinny być zawsze oceniane indywidualnie. Trudno w tak delikatnej kwestii o generalne stwierdzenia. Jest jednak o co walczyć i do tego wszystkich poszkodowanych mobbingiem gorąco zachęcam.

Zobacz też:

Mobbing w polskim prawie. Praktyczny poradnik. Część 1. Definicja.

Część 3 poradnika czyli obowiązki pracodawcy zapobiegania mobbingowi oraz obrona przed nieuzasadnionym posądzeniem o mobbing